ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ
Από πολλά χρόνια πριν, μου κινούσαν το ενδιαφέρον λέξεις που άκουγα από συντοπίτες μας και που ηχούσαν παράξενα! Τις κράταγα λοιπόν στο μυαλό μου και επεδίωκα να τις χρησιμοποιώ με κάποιους φίλους, σαν παιχνίδι, βρίσκοντας έτσι ένα τρόπο να μην τις ξεχνώ αλλά και να ανακαλύπτω κι άλλες. Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του υπέροχου Βατικιώτη Τζώρτζη Ανωμήτρη, "ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΚΙΣΤΟΣ", η ανάγνωσή του αποτέλεσε και το έναυσμα να αρχίσω να συγκεντρώνω, κάπως πιο συστηματικά, τις λέξεις αυτές. Συνειδητοποίησα έτσι, ότι στα Βάτικα υπάρχει ένα γλωσσικό ιδίωμα, το οποίο εκτός από το ιδιαίτερο γλωσσολογικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον που έχει, είναι ολοζώντανο και χρησιμοποιείται κομμάτι-κομμάτι από πολλούς ανθρώπους, όχι μόνο από μεγάλους σε ηλικία, αλλά και από μικρότερους. Το βατικιώτικο ιδίωμα λοιπόν, έχει πολλά στοιχεία, όπως είναι φυσικό, από τη γλώσσα της θάλασσας και των ναυτικών, από την ιταλική γλώσσα, αφού εκτός από την Ενετοκρατία, ο τόπος μας, μετά τον πόλεμο του 40, ήταν υπό την ιταλική κατοχή, πολλά κοινά στοιχεία με την Κρήτη, τα Κύθηρα, ακόμα και τα Εφτάνησα, αλλά και κοινά στοιχεία με τη Μάνη και λίγο από την υπόλοιπη κοντινή Πελοπόννησο και φυσικά από την τούρκικη γλώσσα. Το πιο ενδιαφέρον όμως κομμάτι του, είναι αυτό που έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική και στον ομηρική γλώσσα. Είναι από μόνο του ένα θαύμα, το πως αυτές οι λέξεις, ταξίδεψαν όλα αυτά τα χρόνια, ξεκινώντας από τον Όμηρο και τους αρχαίους προγόνους μας, πήραν όλη την αλμύρα από τα πέλαγα, παρέα με τους ναυτικούς μας, πιτσιλίστηκαν στις θάλασσες και τις ακρογιαλιές της Κρήτης, των Κυθήρων ακόμα και των Εφτανήσων και έφτασαν στα χείλη των γιαγιάδων μας και των παππούδων μας και στα αφτιά τα δικά μας.
Μέσα λοιπόν απ' όλη αυτή την αναζήτηση, ξαναζωντάνευαν μπροστά μου τόσες και τόσες όμορφες εικόνες του χτες, διηγήσεις, ιστορίες του τόπου μας αλλά και αγαπημένες μορφές που έφυγαν από κοντά μας. Ξανάκουγα λοιπόν τις τόσες και τόσες αγαπημένες, ιστορίες του Πανταζάκη και έπαιρναν μορφή οι "λυκούτσαρδοι", οι "ρέσοι" και οι φυσιογνωμίες της παλιάς Νεάπολης και όλων των Βατίκων, οι παλιοί ψαράδες με τις ιστορίες τους από "πεσκάδες" και "αποστές", ναυτικοί που με τα καράβια τους "τραβερσάρανε" στους καιρούς και έψαχναν για "σταβέντο" λιμάνι να "πρατιγάρουνε", ξαναμύριζαν τα "λιμπιά" και οι "εντράδες" παρέα με τη ρετσίνα, από τη ταβέρνα του Τσακόλια, ξανάπαιρνε το βελονάκι η γιαγιά Καλλιόπη καθισμένη στο παράθυρο, στο καφενείο ο παππούς Μανώλης σερβίριζε "μελίχλωρο" το χταπόδι και η "μπομπαρία" έπαιζε με τις ώρες, ανενόχλητη στις αλάνες, "καραβούζες", "καραβάνα", "λαλόκρυφτο", "πίτσι" και τόσα άλλα παιχνίδια.
Ύστερα από από πολλή έρευνα, η οποία βέβαια δεν τελειώνει ποτέ και πολλή επεξεργασία, με τη βοήθεια φίλων που είτε χρησιμοποιούσαν, είτε εντόπιζαν κάποιες λέξεις και ιδιαίτερα της "κατασκόπου μου" στην Ελαφόνησο Φραντζέσκας, συγκέντρωσα ένα υλικό που σκέφτηκα να το δημοσιεύσω μέσα από μια ιστοσελίδα. Θέλω να διευκρινίσω εδώ, ότι στα Βάτικα του μυαλού μου και της καρδιάς μου, αναπόσπαστο κομμάτι είναι η Ελαφόνησος, άσχετα από όποιες διαφορετικές απόψεις μπορούν να υπάρχουν.
Έτσι λοιπόν και κατόπιν της καταλυτικής παρότρυνσης της Αιμιλίας, που με τον μοναδικό της τρόπο διατράνωσε την αξία του εγχειρήματος και των συνεχών παραινέσεων της Βίκυς, ξεπεράστηκαν κάποιοι δισταγμοί και έτσι το δημοσιεύω, με την ευχή, το αποτέλεσμα να ευχαριστήσει όσους ενδιαφερθούν και να κινήσει το ενδιαφέρον κάποιων άλλων, έτσι ώστε να βρούμε παρέα και άλλες λέξεις ή περισσότερες διευκρινήσεις για κάποιες από αυτές.
Μόνο και μόνο η προοπτική πιθανού ενδιαφέροντος και ενασχόλησης κάποιων βατικιωτών και ιδιαίτερα νέων, με τα "βατικιώτικα λόγια", αποτελεί ήδη την ανταμοιβή για την προσπάθεια που έχει γίνει μέχρι τώρα και την αφορμή για ακόμα περισσότερη στη συνέχεια. Ο σημαντικότερος λόγος που μπορεί να σημαίνει κάτι όλο αυτό; Η ύπαρξη μιας προοπτικής, η παρουσίαση και η διάθεση μιας πληροφοριακής βάσης σχετικά με τον τόπο μας, που ο καθένας μπορεί να αξιολογήσει και να αξιοποιήσει όπως θέλει...
Νίκος Σταθάκης